تورک‌کانورتر چگونه کار می‌کند؟ — راهنمای کامل برای علاقه‌مندان و تعمیرکاران

✨ مقدمه

تورک‌کانورتر (Torque Converter) یک اتصال سیال (fluid coupling) است که در گیربکس‌های اتوماتیک برای انتقال گشتاور و حرکت از موتور به گیربکس استفاده می‌شود.
برخلاف کلاچ مکانیکی در گیربکس‌های دستی، تورک‌کانورتر با استفاده از سیال گیربکس (transmission fluid) کار انتقال نیرو را انجام می‌دهد و باعث می‌شود حرکت خودرو نرم و بدون تعویض دستی کلاچ صورت گیرد.

🎯 اجزای اصلی تورک‌کانورتر

تورک‌کانورتر از سه بخش اصلی تشکیل شده است:

🟥  ایمپلر (Impeller / Pump) — به میل‌لنگ موتور متصل است و با چرخش موتور، روغن را با نیروی گریز از مرکز به سمت لبه‌ها و توربین هدایت می‌کند.

🟦 توربین (Turbine) — به شفت ورودی گیربکس متصل است؛ جریان روغن که از ایمپلر به آن برخورد می‌کند سبب چرخش توربین و انتقال نیرو به گیربکس می‌شود.

🟩 استاتور (Stator) — بین ایمپلر و توربین قرار دارد و جریان برگشتی روغن را اصلاح می‌کند تا بازده انتقال قدرت افزایش یابد و ضریب گشتاور (torque multiplication) ایجاد شود.

🔑 عملکرد گام‌به‌گام

1. هنگامی که موتور می‌چرخد، ایمپلر روغن داخل محفظه را به‌ وسیله نیروی گریز از مرکز به سمت توربین می‌فرستد.

2. برخورد جریان روغن به توربین، انرژی جنبشی سیال را به انرژی چرخشی تبدیل می‌کند و توربین شفت گیربکس را می‌چرخاند.

3. روغن پس از برخورد به توربین به سمت مرکز بازمی‌گردد؛ استاتور جریان برگشتی را تصحیح می‌کند تا هنگام بازگشت روغن به ایمپلر، جهت و سرعت آن بهینه باشد و از هدر رفت انرژی جلوگیری شود.

4. در شرایط دور موتور پایین و بار سنگین، استاتور نقش ضرب گشتاور (torque multiplication) را ایفا می‌کند؛ یعنی خروجی گشتاور نسبت به ورودی افزایش می‌یابد که برای حرکت از حالت سکون یا شتاب‌گیری اولیه مفید است.

💡 کلایم-آپ (Lock-up Clutch)

در دورهای ثابت و سرعت‌های بالا مقداری لغزش بین ایمپلر و توربین وجود دارد که باعث افزایش مصرف سوخت می‌شود. برای کاهش این لغزش، بسیاری از تورک‌کانورتر های مدرن دارای «لاک-آپ کلچ» هستند که در سرعت‌های مشخص شفت ایمپلر و توربین را به‌صورت مکانیکی قفل می‌کند؛
بدین ترتیب ارتباط مستقیم و بدون لغزش برقرار شده و بازده و اقتصاد سوخت بهبود می‌یابد.

✅ مزایا

🟥 انتقال نیرو نرم و بدون نیاز به تعویض دستی کلاچ.

🟦 افزایش گشتاور هنگام شتاب‌ گیری یا حرکت از حالت سکون.

🟩 محافظت از اجزای انتقال قدرت در برابر ضربات ناگهانی.

🟨 عملکرد مناسب در ترافیک و شرایط توقف و حرکت مکرر.

⚠️ معایب و محدودیت‌ها

🟥 وجود لغزش ذاتی که در صورت عدم استفاده از لاک-آپ باعث افزایش مصرف سوخت می‌شود.

🟦 پیچیدگی ساختار نسبت به کلاچ‌ های ساده و نیاز به نگهداری تخصصی.

🟩 در صورت کمبود یا آلودگی روغن، عملکرد نامطلوب، تاخیر یا لرزش ممکن است رخ دهد.

🔧 مشکلات رایج و دلایل خرابی

1. روغن آلوده یا کاهش سطح روغن: کاهش خنک‌کاری و روانکاری، افزایش حرارت و سایش داخلی.

2. سایش یا شکستگی پره‌ها: در ایمپلر یا توربین در اثر ضربه یا ورود ذرات خارجی.

3. خرابی استاتور یا بوش‌ها: کاهش کارایی و افت ضرب گشتاور.

4. خرابی لاک-آپ کلچ: باعث لغزش در سرعت‌های بالا یا ایجاد لرزش و ضربه هنگام قفل شدن می‌شود.

5. ورود براده یا پلیسه فلزی به روغن: موجب خراش، انسداد مسیرها و فرسایش اجزا می‌گردد.

👌 نگهداری و راهکارهای پیشگیری

🔴 تعویض منظم روغن گیربکس بر اساس برنامه سازنده.

🔵 استفاده از روغن گیربکس با مشخصات فنی مورد نیاز.

🟢 بررسی مرتب سطح روغن و کنترل نشتی.

🟡 سرویس و تعویض فیلترها و جلوگیری از ورود ذرات خارجی به سیستم.

🟠 در صورت احساس تاخیر در تعویض یا لغزش و لرزش، سریعاً به تعمیرگاه تخصصی مراجعه شود.

📌 نتیجه‌گیری

تورک‌کانورتر یکی از عناصر کلیدی در گیربکس‌های اتوماتیک است که انتقال قدرت نرم، افزایش گشتاور در شرایط خاص و راحتی رانندگی را ممکن می‌سازد. برای پایداری عملکرد و عمر طولانی تورک‌کانورتر، نگهداری منظم، استفاده از روغن مناسب و رفع سریع هرگونه مشکل ضروری است.

این وبلاگ به‌صورت اختصاصی توسط تیم دیزل خودرو تهیه شده و هرگونه کپی‌برداری بدون ذکر منبع ممنوع است.

تجربه ‌٬ تخصص و تکنولوژی ؛ امضای دیزل خودرو

📞 مشاوره تخصصی و استعلام قیمت:

۰۹۱۲۵۵۳۴۱۰۰ – ۰۹۱۲۵۵۳۲۹۴۰

ارتباط با ما : دیزل خودرو