فشار روغن در موتور ماشین‌های سنگین؛ بررسی علل، علائم و روش‌های پیشگیری

مقدمه

در سیستم‌های موتور ماشین‌های سنگین، فشار روغن یکی از حیاتی‌ترین پارامترهایی است که سلامت کلی موتور را تعیین می‌کند. این نقش اصلی را در
روان‌کاری قطعات متحرک، کاهش اصطکاک و خنک‌کاری اجزای داخلی موتور ایفا می‌کند. هرگونه کاهش یا نوسان می‌تواند نشانه‌ی وجود ایراد در
بخش‌های حساس موتور باشد و در صورت بی‌توجهی، منجر به خسارت‌های سنگین و حتی نیاز به تعمیر اساسی شود.

اهمیت فشار روغن در موتورهای سنگین

در موتورهای دیزلی سنگین مانند کامیون، اتوبوس و ماشین‌آلات راه‌سازی، فشار روغن پایدار تضمین‌کننده‌ی عملکرد صحیح میل‌لنگ، یاتاقان‌ها، میل‌سوپاپ و
توربوشارژر است.

سیستم روغن‌کاری در این موتورها معمولاً شامل پمپ روغن دنده‌ای یا روتوری، فیلتر روغن، کانال‌های روغن داخلی و رادیاتور روغن است. وظیفه‌ی این سیستم،
ایجاد فشار مناسب و توزیع یکنواخت روغن در تمام نقاط حساس موتور است.

کاهش فشار روغن در چنین موتوری می‌تواند باعث ساییدگی قطعات و در نهایت یاتاقان‌زدگی شود.

علل اصلی پایین بودن فشار روغن

پایین بودن فشار روغن در موتورهای سنگین معمولاً ناشی از خرابی یا لقی بیش از حد در اجزای داخلی موتور است. در ادامه مهم‌ترین علل را بررسی می‌کنیم:

1. خوردگی و لقی بوش میل‌سوپاپ

یکی از رایج‌ترین دلایل افت، خوردگی بوش میل‌سوپاپ است. زمانی که این بوش‌ها ساییده یا لاغر شوند، فاصله بین میل‌سوپاپ و بوش افزایش
می‌یابد و روغن از این فضا نشت می‌کند. این نشتی باعث افت قابل توجه در کل سیستم می‌شود.

2. خرابی یاتاقان‌های اصلی و یاتاقان شاتون‌ها

یاتاقان‌ها محل تکیه‌گاه میل‌لنگ هستند. اگر یاتاقان‌ها خورده شوند یا لقی آن‌ها از حد مجاز بیشتر شود، روغن به‌راحتی از اطرافشان عبور کرده و فشار روغن
کاهش می‌یابد. در ماشین‌های سنگین که تحت بار بالا کار می‌کنند، این موضوع بسیار خطرناک است.

3. خرابی بوش شاتون

بوش شاتون نیز در صورت ساییدگی می‌تواند باعث نشت روغن شود. این مشکل معمولاً در موتورهایی که زمان زیادی کار کرده‌اند و سرویس منظم نداشته‌اند رخ
می‌دهد.

4. لاغر شدن میل‌لنگ و دهنه‌های یاتاقان

در صورتی که میل‌لنگ یا محل نشیمن یاتاقان‌ها در بلوک موتور دچار خوردگی شود، حتی با تعویض یاتاقان نیز فشار روغن به حالت استاندارد بازنمی‌گردد. در
این حالت نیاز به تراش میل‌لنگ یا حتی تعویض کامل آن وجود دارد.

5. خرابی پمپ روغن

پمپ روغن وظیفه تأمین فشار روغن در کل سیستم را دارد. اگر دنده‌ها یا روتورهای پمپ ساییده شوند، توانایی پمپاژ کافی را از دست می‌دهد و فشار روغن
به‌طور محسوس پایین می‌آید. در موتورهای سنگین معمولاً فشار روغن استاندارد بین ۲ تا ۶ بار (بسته به دور موتور و نوع موتور) است.

6. گرفتگی فیلتر روغن یا مسیرهای روغن‌کاری

فیلتر روغن کثیف یا مسیرهای داخلی روغن‌کاری که با لجن و رسوبات مسدود شده‌اند، می‌توانند مانع جریان صحیح روغن شوند. در این حالت فشار روغن در
بعضی نقاط بیش از حد بالا و در بخش‌های دیگر بسیار پایین می‌شود.

علائم پایین بودن فشار روغن

پایین بودن فشار روغن معمولاً با علائم واضحی همراه است که در صورت شناسایی سریع می‌توان از خسارات سنگین جلوگیری کرد:

1. روشن شدن چراغ هشدار فشار روغن در صفحه آمپر

2. صدای تق‌تق یا کوبش از قسمت میل‌لنگ یا یاتاقان‌ها

3. افزایش دمای موتور و کاهش قدرت

4. بوی سوختگی یا تغییر رنگ روغن به سیاه و رقیق

5. تاخیر در خاموش شدن چراغ روغن پس از روشن کردن موتور

روش‌های بررسی و عیب‌یابی فشار روغن

برای تشخیص دقیق علت افت، باید مراحل زیر با دقت انجام شود:

1. بررسی سطح روغن موتور: کم بودن روغن یا رقیق شدن آن بر اثر حرارت زیاد، اولین عامل قابل بررسی است.

2. اندازه‌گیری  با گیج دقیق: مقدار استاندارد باید با دفترچه فنی سازنده مقایسه شود.

3. بازرسی پمپ روغن: دنده‌ها، سوپاپ اطمینان و او‌-رینگ‌ها باید بررسی و در صورت نیاز تعویض شوند.

4. بازرسی یاتاقان‌ها و میل‌لنگ: در صورت وجود لقی بیش از حد، نیاز به تعویض یا تراش وجود دارد.

5. تمیز کردن فیلتر و مجاری روغن: گرفتگی مسیرها باعث نوسان فشار روغن می‌شود.

راهکارهای پیشگیری از افت فشار روغن

• استفاده از روغن موتور استاندارد با ویسکوزیته مناسب برای موتورهای دیزلی سنگین

• تعویض منظم فیلتر روغن طبق دستورالعمل سازنده

• کنترل منظم سطح و کیفیت روغن در فواصل سرویس

• روشن نکردن موتور در حالت سرد با دور بالا

• توجه به چراغ هشدار فشار روغن و توقف فوری در صورت روشن شدن آن

نتیجه‌گیری

فشار روغن در موتورهای سنگین نقشی حیاتی در دوام و سلامت موتور دارد. هرگونه تغییر غیرعادی در آن باید به‌عنوان هشدار جدی در نظر گرفته شود.

بی‌توجهی به افت فشار روغن می‌تواند باعث یاتاقان‌زدگی، خرابی میل‌لنگ، سوختن میل‌سوپاپ و در نهایت از کار افتادن کامل موتور شود. با انجام سرویس‌های
دوره‌ای، استفاده از روغن باکیفیت و رعایت دستورالعمل‌های فنی، می‌توان از بسیاری از خرابی‌های ناشی از افت آن جلوگیری کرد.

کلیه حقوق این سند محفوظ است. بازنشر با ذکر منبع مجاز است.